Başarısız federasyon başkanlarına mahkum muyuz?

Paris 2024’de yaşadığımız büyük hayal kırıklığının ardından Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak ‘*federasyonlardan hesap soracağız’* çıkışı geldi..

Tabii bu hesabın nasıl sorulacağı ve ‘*testiyi kıranla, testiye su taşıyan federasyonların* nasıl belirleneceği hakkında elimizde bir bilgi yok..

Yalnız Spor Bakanlığı’nda benim de bir dönem üye olarak görev yaptığım Sportif Değerlendirme ve Geliştirme Kurulu ( SDGK) bu işlevi görebilir.

SDGK Başkanı Hamza Yerlikaya ile Kurul Başkan Yardımcısı ve aynı zamanda Spor Genel Müdürü Veli Ozan Çakır’a burada büyük iş düşüyor. Federasyon seçimleri öncesinde başarılı/başarısız federasyonların tespiti Türk sporunun geleceğinin de anahtarıdır.

2016 Rio’da beklentilerin altında sonuçlar alınması üzere dönemin Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç’da başarısız federasyonları istifaya davet etmişti. 

Yalnız istifalar gelmediği gibi başarısız federasyon başkanlarının hemen hemen hepsi bugün hala görevlerine devam etmektedirler..

2016 Rio Oyunları’ndan 5-6 ay önce  ‘Başarısız federasyon başkanlarına mahkum muyuz’ yazımı kaleme almıştım..

Sanki bu yazı bugün yine okunmaya değer görüyorum, en azından kendi açımdan..

Devlet ile federasyon ilişkilerini anlatmak için yıllardır “Alıştırma Tekerlekleri” metaforunu kullanırım...

Yeni bisiklet sürmeyi öğrenen çocuk ile onun düşmemesi için bir yandan endişe eden bir yandan da önlem alan baba arasındaki ilişkiye benzetirim.

Baba; iki tekerlekli bisikleti sürmeyi yeni yeni öğrenmeye çalışan çocuğun düşüp de bir yerini incitmemesi için arka tekerliğin iki yanında küçük alıştırma tekerlekleri kullanmasını isterken, çocuk ise bir an önce bunlardan kurtulmak istiyor.

Baba “hazır değilsin” diyor, o ısrar ediyor; bir inat, bir endişe sürüp gidiyor. Bir tarafta devlet baba diğer tarafta ise dizginlerine sığmayan “aceleci” genç girişimci. Ama çocuklardan kimisi alıştırma tekerleklerinden kurtulmayı hak edecek kadar başarılıyken kimisi hala alıştırma tekerleklerine rağmen hala bisikleti doğru dürüst süremiyor

Burada Baba’yı olarak   ‘Spor Teşkilatı’, çocuğu ise ‘ federasyonlar’olarak düşünün!

Biliyorsunuz ülkemizde 58 ( bugün 63)  federasyon var ve bunlar 2005 yılında özerk oldular. Buradaki amaç; federasyonların hızlı ve çabuk karar alabilmeleri, gereksiz bürokrasiden kurtulmaları, uluslar arası rekabette bu hızdan yararlanmaları, yeni gelirler özellikle de sponsorluk gelirlerini artıracak çalışmalar yapması idi.

Peki öyleyse devlet baba ne yapmalı?

“Çocuklarım arasında ayırım yapamam” diyerek hiç birinin alıştırma tekerleklerini kaldırmaya izin vermez ve her bir çocuğunun kaderini birbirine mi bağlamalı yoksa “hayır, başarılı olan ve becerikli çocuklarımın daha ileriye gitmesi engelleyemem” mi demeli..

Gerçekten zor bir durum..Bir yandan ileriye doğru gitmek isteyen çocuğa yeni bir yaklaşım oluşturmanız gerekirken diğer yandan da diğer çocuklarınızın performansını arttırmak için çözümler bulmanız gerekiyor. Yoksa çocuk 20’li yaşlara bile hala alıştırma tekerleklerinden kurtulamamış olur.

Kendi çocuklarımız için dahi bu kararları almakta zorlanırken bir yandan ülke gençliğinin ve ülke sporunun geleceğini ilgilendiren konu da devletin kamu hareketi olan federasyonlar için nasıl davranmalı?

Devlet; bir tarafta “gözetim” diğer tarafta “denetim” tekerleğini kaldırdığında bisikletin devrileceği de ortada.

Ama öte yandan yatay gelişmesinde (lisanslı oyuncu sayısının yüksekliği) önemli aşamalar elde etmiş ve dikey performansında da (uluslar arası rekabette) başarılı olmuş ve gelirlerinin nerdeyse yüzde 80’ini kendisini sağlayan o da bir elin parmağından daha az sayıdaki federasyonlar ile diğer tarafta hiçbir kategori de başarılı olamamış federasyonları aynı çuvalın içine koyarak mı değerlendirmeliyiz ?

Testiyi kıranla, testiye su taşıyanları ayırmalıyız 

Bana kalırsa hepsini aynı çuvaldan çıkarmanın zamanı geldi. “Testiyi kıranla”, “testiye su taşıyanları” bir tutulmamalı. Başka problemler de yaşanıyor. “Başarısız federasyonlar başkanlarının tekrar göreve gelmeleri”, “kamu fonlarının yanlış kullanılması” gibi durumlarda devletin bir “sigorta maddesinin” olmayışı da yaşanan açmazlardan bazıları.. Freni boşalmış bir şekilde duvara toslamaya doğru hızla ilerleyen bir aracın kaza yapmaması için hem frene hem de sensöre ihtiyaç duyarız.

Ya federasyon duvara çarparsa? 

O zaman devlete düşen görev de; önleyici doktorlukta olduğu gibi hastalığı önlemek için tedbirler alması gibi federasyonların da duvara çarpmaması için çeşitli tedbirler alabilmeli.. Kaderimizi başarısız federasyon başkanlarının insafına bırakamayız! Bu aslında özerkliği de aykırı bir durum değildir. Aksine özerkliğin tanımı içerisinde devlete modern bir görev yükler. Yani modern devlet yol gösteren, yön veren ve denetleyen işlevini yapmak zorundadır. Her hangi bir federasyonun duvara toslamasında devlette sorumluluktan kaçamaz.Önümüzde bunu yapan Avrupa ülkeleri de var. Mesela, 1997 yılında İngiliz Atletizm Federasyonu’nun kötü mali yönetim nedeniyle feshedilmiş ve İngiliz Hükümeti’nin kontrolünde yapı oluşturulmuştu. Zamanla mali yapısı düzelen federasyon tekrar özerkliğini kavuşmuştu.İşte modern devletten örnek bir tutum..

Peki ülkemizde nasıl bir yöntem bulmalıyız? Bunun için Spor Bakanlığı bünyesinde Faruk Nafiz Özak zamanında yasalaşan Sportif Değerlendirme ve Geliştirme Kurul’u   var. 

Özak Bakan’ın danışmanı olarak metnini bizzat kaleme aldığım ve bir çok ülkeye de model olabilecek   "Türk Sporunda Önemli Bir Adım" olarak değerlendirdiğimiz Kurul'u gelecekte Olimpiyatlarda başarılı olmak istiyorsak görmezden gelemeyiz. Bu yapıyı değerlendirmek önemlidir çünkü en temel mesele olan siyaset-devlet-özel sektör ve spor arasındaki görev dağılımında, kurulacak dengenin ve güç birliğinin en somut enstrümanlarından biri SDGK'dır.


Spor Bakanlığı ile federasyonlar, federasyonlar ile kulüpler arasındaki ilişkilerin 'bireysel' değil kurumsal yapılarda, objektif kriterlere göre yeniden belirlenmesi gerektiğini yaşayarak görürüz.

. "Peki, buradaki ilişkinin ve etkin denetimin temel kavramı nedir?" diye sorarsak karşımıza performans çıkar.


AK Parti'nin seçim öncesi vaatlerinden biri 2023 yılında 10 milyon lisanslı sporcuya ulaşmaktı. Yeni yıla girerken önümüzdeki 7 yılda 10 milyona ulaşmak konusunda ne kadar yol alacağımızı yaşayarak göreceğiz. Ancak bu performansa ulaşmak için federasyonları etkin kılmaktan başka bir yol yoktur. Çünkü federasyonlar adeta devletin anayasal spor yaptırma görevini yerine getiren taşeronlar konumundadır.

Ancak 58 ( bugün 63) federasyonu aynı çuvala koymak ve testiyle su taşıyanlar ile testiyi kıranlar arasında ayrımı yapacak mekanizmaları kurmak da çok kolay değildir. Biz biliyoruz ki, ancak ölçülebilir olan yönetilebiliyor ve bu ölçümü yapabilmek için de farklılıkların ayrımını gözeten rasyonel performans kriterleri belirleyerek, ölçüm ve değerlendirme yapabilmek gerekmektedir.

Kurul’un hedefi de şu oldu: Üyeleri mali, idari, hukuki ve sportif yetkinliğe sahip, sportif başarılardan ziyade federasyonların vizyonlarını değerlendiren ve onlara belli alanlarda yön verecek bir yapı. Sporun tüm alanlarında tanıtımla, farkındalık yaratacak bir yapı. Ancak elbette sadece "süslü" sözlere dayanmadan, her branş için somut sportif hedeflerin belirlenmesi gibi iddialı, zor ancak bir o kadar da zorunlu bir yapı.Yani devlette artık ev ödevini yapacak ve her bir federasyon için stratejik hedefler belirleme de söz sahibi ve etkin olacaktır. Federasyonlara aktarılacak bütçelerde daha rekabetçi bir yapıya ihtiyaç duyulmakta ve kaynaklar somut projelere aktarılmalıdır.


Bu yapı başarılı olduğunda ülkemiz sporunu çok ilerilere taşıyacak hedefler belirlenecektir.

 Bu hedeflerin belirlenmesi ülke gerçeklerinin ve potansiyelinin, ayrıca dünyadaki gelişme eğilimlerinin çok iyi analiz edileceği bilimsel çalışmaların yapılmasını sağlayacaktır. 

Devlet böylece federasyonların özerkliğine müdahale etmeksizin nüfuz edebilecektir. Etkin bir SDGK işte tüm bu önemli işlevleri yerine getirecektir..

Özetle; 2028 Los Angeles’a başarısız federasyon başkanları ile gidemeyiz. 

Günün sözü: Spor medyamızın en değerli kalemlerinden Fatih Doğan’ın paylaşımını buraya ‘günün sözü’ olarak aldım..

‘Bence sporda beklenen hamle -devrim - yeni başkanların delegelere değil başarılara sırtına dayadığında gerçekleşecek..’