Çin fısıltısı

Yabancı teknik direktörler ve futbolcuların tercümanlığını yapan görevlilerin çeviri hataları eskiden beri bilinir ve futbolseverlerin geneli de kanıksamış durumda. Çevirmenlerin hataları, futbolu bilmemekle birlikte ana dillerine de hakim olmamalarından ileri geliyor kanımca.

Geçen hafta sonu tamamlanan 2021-2022 sezonunun son maçlarından biri olan Antalyaspor-Galatasaray karşılaşmasından sonra ev sahibi ekibin teknik sorumlusu Alfons Groenendijk rakibinin oyununu analiz ederken Galatasaray’ın dizilişini “Diamond” sözcüğüyle anlatmaya çalıştı. Ne yazık ki tercüman bu sözcüğü “baklava” olarak çevirdi. Bunun adı tam da bir Çin fısıltısıdır!

Nedir Çin fısıltısı? Bugünkü genç kuşaklar bilgisayar, taşınabilir telefon ve sosyal medya dünyasından çıkıp fiziksel oyun alanlarına geçemedikleri için Çin fısıltısını bilmezler. Bizler ona benzer oyunlar oynardık çocukluğumuzda.

Oyunun esası şudur: Sekiz ya da on çocuk arka arkaya dizilir. En öndeki arkasındakinin kulağına diğerleri duymayacak şekilde fısıltı ile bir şey söyler. Söylenilen kelime ya da tümce arka arkaya sonuncu oyuncunun kulağına kadar gider.

Baklava dizilişi tam bir Çin fısıltısıdır

Gider gitmesine de tam duyulamayan sözcükler, Newton’un prizmasından geçen ışık gibi dallara ayrılarak çıkar. En sondakinin duyduğu en baştakinin söylediği ile aynı değildir genellikle. Baklava dizilişi de kulaktan kulağa dolaşarak bir Çin fısıltısı olarak futbolumuza yerleşti. Oysa uluslararası futbol dilinde baklava diye bir diziliş yoktur zaten yabancılar baklavayı bilmezler.

4.4.2’nin bir uygulanış biçimine Uluslararası futbol dilinde “Diamond” denir. Biliyorsunuz bu İngilizce sözlüğün Türkçe karşılığı elmastır. Ya da kart oyunlarında “karo”dur. Yani “eşkenar dörtgen…”

4.4.2 dizilişinde iyi bir forvet arkası oyuncunuz varsa ileri ikilinin arkasında oynayıp eşkenar dörtgenin bir ucunu oluşturur. Diğer ucu ise ön liberodur… Sağ ve sol orta alan oyuncuları da eşkenar dörtgenin orta köşelerini oluştururlar.

Futbol oyunu esnasında sahanın boyutlarını daraltıp genişleterek geometrik şekiller oluşturulabilir ama dizilişlerle ilgili başka bir geometrik şekil henüz geliştirilemedi. Tatlılar dünyasından bir şekli ise evrensel futbol dili bilmez.

2003-2004 sezonunda Fenerbahçe hangi sistem ile şampiyon oldu?

Futbolun ilk dönemlerinde başka bir geometrik şekilden etkilenilip “piramit sistemi” geliştirilmişse de uzun ömürlü olmamış. Bu sistemin günümüzdeki adı ise “Noel ağacı” olmuştur. 4.3.2.1 dizilişinin kağıt üzerindeki oluşumu Noel Ağacı’nı andırır.

Savunmanın ortasındaki iki stoperin yüksek toplardaki hakimiyetine bağlı olarak uygulanan bir sistemdir. Takım bu avantajını kullanmak için kenarlara yönlendirilir ve yapılan ortalar stoperlerce uzaklaştırılır.

Stoperlerin karşıladığı topları kazanıp karşı atağa çıkılır. Fenerbahçe Daum ile 2003-2004 sezonunda bu uygulama ile şampiyonluk kazandı. Savunmanın ortasında Brezilyalı Fabio Luciano ve Servet Çetin görev yapmaktaydı.

Çin fısıltısı sadece futbolda gerçekleşmiyor. Hayatın her alanında karşılaşabilirsiniz. Yanlış söylemler zaman içinde dilimize ve yaşamımıza yerleşerek kültürümüzü olumsuz etkilemektedir. Sonra da, bunları doğru bilinen yanlışlar(Galat-ı meşhur) olarak düzeltmeye çalışıyoruz ama işi işten geçiyor! İşte size bir örnek: Göz var, nizam var. Doğrusu “Göz var, izan var.”