Endokrinoloji nedir? Endokrin sistemde neler bulunur? Endokrinoloji hangi hastalıklara bakar?

Tıpta vücut içinde değişik faaliyetleri düzenlemekte olan maddelere hormon denilmekte olup vücudumuzda her hormon değişik bir görev üstlenmektedir. Bu görevler genel manada büyüme, üreme, gelişme ve metabolizma gibi kişinin hayat faaliyetlerini oluşturan sistemlerin düzenlenmesi olmaktadır.

Endokrinoloji nedir?

Endokrinoloji kelimesi, vücutta hormon salgılayan pek çok salgı bezini kontrol etmekte olan ve bu salgı bezlerinin de hastalıklarını inceleyen bir daldır.

Endokrin sistem nedir?

Tıp alanında endokrin sistem, oldukça karmaşık yapıda bir salgı bezi grubu olmaktadır. Bu bezler hormon yapan organlar olup insan vücudundaki aktiviteleri kontrol etmeye destek olan maddelerdir. Çok çeşitli hormon türleri üremeyi, büyümeyi, metabolizmayı ve gelişmeyi kontrol etmektedir. Ayrıca hormonlar kişilerin çevresine tepki verme şeklini kontrol edip vücudun çalışması için gerekli olan enerjiyi ve de beslenmeyi sağlamaya destek olurlar. Fakat tüm bezler endokrin bez şeklinde sınıflandırılmaz; örnek olarak, ter bezleri ya da lenf bezleri endokrin bezler arasında yer almamaktadır.

Ayrıca enfeksiyon, kandaki sıvı, stres ve elektrolit dengesinde meydana gelen değişiklikler de kişinin hormon seviyesini etkilemektedir.

Endokrin sistemde neler bulunur?

Endokrin sistemleri oluşturan salgı bezleri aşağıdaki gibidir. Bunların her biri birbirinden önemli olan salgı bezleridir.

Hipofiz bezi

Hipotalamus

Tiroid bezi

Pankreas

Paratiroid bezi

Adrenal bezler

Pineal bez ve de

Gonad bezleri şeklinde insan vücudunda yer almaktadır.

Hipofiz bezi:

Hipofiz bezi kadınlarda yumurtlama ve de östrojen üretiminde sıcaklık, çocukluk büyüme, tiroid aktivitesi, idrar üretimi ve testosteron üretimi gibi bazı hormon fonksiyonlarını kontrol eden insan kafatasının tabanında yer alan fasulye büyüklüğünde bir bez olmaktadır.

Hipotalamus:

Hipotalamus vücut sıcaklığı, uyku döngüleri, hipofiz bezi aktivitesi ve de diğer otonom sinir sistemlerinin işlevlerini düzenleyen beynin bir kısmı olmaktadır. Hipotalamus üzerinde yer alan sinir hücreleri, hipofizden bir hormon salgılanmasını uyaran ya da baskılayan kimyasal maddeler üretip hipofiz bezini kontrol etmektedir.

Tiroid bezi:

Tiroit bezi vücutta yer alan bir iç salgı bezi olmaktadır. Tiroid bezinin işlevi; T3 ve de T4 adı verilmiş olan hormon üretmesi ve ya bunları kana salmasıdır.

Paratiroid Bezi:

İnsan vücudunda yer alan tiroid bezinin hemen arkasında yer alan dört adet paratiroid bezi yer almaktadır. Tiroid fonksiyonu ile ilgisi yoktur. Bu 4 adet paratiroid bezleri kanda bulunan kalsiyum seviyesini kontrol etmekte olan bir termostat ya da regülatör görevi görmektedirler.

Pankreas:

Pankreas insan vücudunda hem insülin, somatostatin ve glukagon hem de besinlerin ve de ince bağırsaktaki sindirimin emilmesine destek olan sindirim enzimlerini içermekte olan pankreas suyunu salgılayan sindirim organı dahil olacak şekilde pek çok sayıda önemli hormon üretmekte olan bir endokrin bezidir.

Adrenal Bezler:

Adrenal bezler genel manada strese cevap olarak hormonları serbest bir şekilde bırakmaktan sorumlu olmaktadırlar. Adrenal bezler, ayrıca aldosteron ismi verilen hormonların salgılanması yolu ile böbrek fonksiyonlarını etkilemektedir.

Gonad Bezleri:

Gonad bezler iki erkek testis ve de iki dişi yumurtalık açıklamasına gelmektedir. Gonad bezler tarafından salgılanmakta olan dört adet hormon yer almaktadır: kadın cinsiyet hormonları, progesteron ve östrojen; ve erkek hormonları ise testosteron ve de androsteron olmaktadır.

Pineal Bez:

Bu pineal bezi, uyanık ya da uyku düzenleri ile birlikte mevsimsel fonksiyonların genel modülasyonunu etkilemekte olan bir hormon olup serotonin türevi olan melatonini üretmekte görevli olan beyinde yer alan küçük bir bez olmaktadır.

Endokrinoloji hangi hastalıklara bakar?

Günümüzde endokrin hastalıkları, hormon seviyesi çok yüksek ve çok düşük olduğu zaman ve ya kişinin vücudunun hormonlara olması gerektiği kadar tepki vermediğinde ortaya çıkmaktadır. En yaygın olan endokrin hastalıklarından birisi diyabet olmaktadır. Bununla beraber endokrinoloji içerisinde tedavi edilen başka hastalıklar aşağıdaki gibidir. Bunlar ise;

Adrenal bozukluklar

Şeker hastalığı

Osteoporoz ve kemik sağlığı

Çocuklarda endokrin bozukluğu (büyüme eksikliği ve ergenlik sorunları gibi)

Tiroid hastalıkları

Kalp problemleri (yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve trigliseritler gibi)

Erkek sağlığı (kısırlık ve testosteron düzeyleri gibi)

Ağırlık ve metabolizma

Hipofiz bozuklukları

Kadın sağlığı (kısırlık, menopoz ve bazı menstrüel problemler gibi)

yer almaktadır. Tedaviler genel olarak vücudun üretmiş olduğu hormon miktarlarını kontrol etmeyi ve de hormon eksikliği durumunda hormon takviyelerinin kullanılmasını içermektedir.