Duha namazı nedir? Duha (Kuşluk) namazı nasıl kılınır?

Türkiye'de 81 ilde, COVID-19 salgını nedeniyle arife günü ile birlikte Ramazan Bayramı'nda 4 gün sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak. Salgınla mücadele için alınan tedbirler kapsamında camilerin kapalı olması ve sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle bayram sabahı camilerde ilk defa bayram namazı kılınamayacak. Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanvekili Zeki Sayar, salgın gölgesinde yapılacak bayramlaşma ve bayram namazına ilişkin değerlendirme yaptı.

"Bayramı kısıtlamalarla yaşayacağız"

Sayar, COVID-19 salgını nedeniyle camilerde Cuma ve teravih namazlarının kılınamadığını hatırlatarak, "Şimdi bayrama geliyoruz. Bayram neşe ve sevinç günüdür. Bayramlar hakikaten hem dini hayatımızda hem toplumsal hayatımızda çok önemli yeri olan, paylaşmanın, bölüşmenin, sevginin, kardeşliğin, dayanışmanın yaşandığı, dostların birbirleriyle görüştüğü, dargınların barıştığı çok önemli zaman dilimleri. Bunları yine yaşamaya çalışacağız; ama bazı kısıtlamalarla yaşayacağız" dedi.

Bayram namazı yerine duha namazı

Din İşleri Yüksek Kurulu’nun bayram namazı ile ilgili görüşünü de açıklayan Zeki Sayar, Hz. Peygamberin uygulamasına bakıldığında bayram namazına çok önem verdiğini anlatarak, "Peygamber Efendimiz bayramda çocukların, gençlerin, hanımların bayram namazına iştirakini istemiş ve bunu temin etmiş ve bayram namazları daha çok sahrada 'namazgah' dediğimiz yerlerde kılınmış, Hazreti Peygamber’den bugüne de fiili uygulama bayram namazlarının Cuma namazlarında olduğu gibi hep cemaatle kılınmasıdır" dedi.

Hanefi mezhebine göre Cuma namazında aranan şartların bayram namazı için de söz konusu olduğuna işaret eden Sayar, "Yani Hanefi mezhebinde bayram namazı vaciptir, mutlaka cemaatle camide kılınması gerekir. Bu mezhebe göre insanların evlerinde tek başına veya bir araya gelerek cemaatle bayram namazı kılmaları uygun değildir. Dolayısıyla Müslüman kardeşlerimize tavsiyemiz bayram günü erkenden kalkmalarıdır.

Sabah namazından sonra Kur'an-ı Kerim okuyarak, tekbir, tehlil getirerek, zikir fikir yaparak beklerler. Sonra bizim kerahat vakti dediğimiz yani bayram namazının kılınma vakti girince evlerinde 2 rekat veya 4 rekat Allah rızası için 'duha namazı' kılarlar. 'Kuşluk duha namazı' zaten her zaman kılınan bir namazdır, yani nafile namazlardan birisidir. Onu kılabilirler, dua ederler, bunu tavsiye ediyoruz. Böylece bayramı ihya etmiş olurlar" diye konuştu.

Sayar, Şafi mezhebinde de asıl olan yine bayram namazının cemaatle camide kılınması olduğunu, farklı bir görüş olarak bu mezhebin içtihadının bayram namazını kaçıran insanların evlerinde tek başına veya cemaat olarak da bayram namazını kılabileceği yönünde olduğunu kaydetti. Sayar, "İsteyen kardeşlerimiz, özellikle Şafi mezhebine mensup olan kardeşlerimiz bu görüşle de amel edebilirler" dedi.

DUHA NAMAZI NASIL KILINIR?

İşrak veya duhâ namazı; güneşin doğup ufukta beş derece (bir mızrak boyu) yükselmesi ile kerâhet vakti çıktıktan sonra yani güneşin doğuşundan yaklaşık 40-50 dakika sonra ilk kuşluk vaktinde kılınır. Bir hadis-i kutsîde bu namazın faziletine işaretle şöyle buyurulur: “Ey Âdemoğlu, gününün ilk vakitlerinde benim için dört rekât nafile kılmaktan acizlik gösterme ki, günün sonunda seni korumayı tekeffül edeyim.” (Ebû Dâvûd, Tatavvu’, 12)

Hadis kaynaklarında çokça teşvik edilen duhâ (kuşluk) namazı; dört, sekiz ve on iki rekât olarak kılınabilir (Müslim, Salâtü’l-müsâfirîn, 78-83). En az iki rekât olarak kılınabileceği de söylenmiştir. Bu namazda iki rekâtta bir selam vermek daha sevaptır. Ancak dört rekâtta bir de selam verilebilir (Tahtâvî, Hâşiye, s. 395).

Kuşluk vaktinde en az iki rekat namaz kılmak çok sevaptır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Günde iki rekat kuşluk namazı kılanın günahları denizlerin köpüğü kadar olsa, affedilir.) [İbni Mace, Tirmizi, Ebu Davud]

(Herkesin eklem yeri kadar sadaka vermesi gerekir. Sübhanallah, Elhamdülillah, La ilahe illallah veya Allahü ekber demek birer sadakadır. İyiliği tavsiye etmek, kötülüğe mani olmaya çalışmak birer sadakadır. İki rekat kuşluk namazı kılmak ise bütün bunları karşılar.) [Müslim]

(Günde 2 rekat kuşluk namazı kılan, doğduğu günkü gibi günahsız olur.) [Ebu Ya’la]

(İki rekat kuşluk namazı kılan gafillerden olmaz. Dört rekat kılan, abidlerden olur. Altı rekat kılarsa, bu namaz o gün ona kâfi gelir. Sekiz rekat kılan, masivayı terk edip itaat eden kullardan yazılır. On iki rekat kılan da Cennette özel bir köşke kavuşur.) [Taberani]

(Cennetin bir Duha kapısı vardır. Bu kapıdan ancak kuşluk namazı kılanlar girer.) [Taberani]

(İki rekat kuşluk namazı, kabul olunmuş bir hac ve umreye bedeldir.) [Ebuşşeyh]

Peygamber efendimizin, düşman üstüne gönderdiği askerler, kısa zamanda zafer kazanıp bol ganimet ile evlerine döndüler. Bu askerlere gıpta edenleri görünce buyurdu ki:

(Size bunlardan daha kısa süren, daha çok ganimet getiren ve daha tez eve döndüren cihad yolunu göstereyim. Kuşluk namazı için camiye giden, daha az savaşmış, daha çok ganimet almış ve daha tez evine dönmüş olur.) [İ. Ahmed]

(İki rekat kuşluk namazı kılmak bana farzdır.) [İ. Ahmed]

(İki rekat kuşluk namazı kılan vücudunun zekatını ödemiş olur.) [İ. Asâkir]

Redd-ül-muhtar’da, (Kuşluk namazına devam eden şehit olarak ölür) buyuruluyor.

İmam-ı Şarani hazretleri, (Kuşluk namazına devam edenlere cin musallat olamaz) buyurdu.

Kuşluk namazı nafile namazdır. Kazası olan, kazasını ödemedikçe nafile namaz kılarsa kabul olmaz. Önce kazasını ödemelidir. Kaza namazı borcu olan, kuşluk vakti kuşluk namazı kılmak isterse, (İlk kazaya kalmış sabah [veya öğle, ikindi, akşam, yatsı] namazının farzını ve kuşluk namazı kılmaya) diye niyet ederse, hem kazası ödenmiş, hem de kuşluk namazı kılmış olur.) [Redd-ül-muhtar]

"Bir araya gelmekten kaçınalım"

İslam dininin insan hayatını ve insan sağlığını her şeyin önüne koyduğunu vurgulayan Sayar, "Bilim insanları bu salgının bir an önce ortadan kalkması için uyulması gereken temel kuralları söylüyorlar. Maske takmak, sosyal mesafeyi korumak, hijyenik şartlara dikkat etmek. Bunlar aynı şekilde dinimizin de emirleridir. Bayramda evvela bunlara dikkat etmeliyiz.

Bayramlaşmalar, sıla-i rahim çok önemlidir; ama mümkünse bu yıl bunları uzaktan telefonla veya başka vasıtalarla dostlarımızı, yakınlarımızı, büyüklerimizi böyle ziyaret edelim. Komşularımızla hakeza aynı şekilde. Bayramı böyle geçirmeye çalışalım. Yani bayramda bir araya gelmek, ziyafet vermek, hakikaten bunlardan kaçınalım. Hazreti Peygamber bir Müslümanı tarif ederken 'diğer insanların elinden, dilinden emniyette olduğu insandır' der. Buna dikkat etmeliyiz" diye konuştu.

"Fitre, bayramdan önce verilmeli"

Bayramda yardımlaşmanın da önemli olduğunu ifade eden Sayar, Müslümanların Ramazan ayında vermesi gereken fıtr sadakasına (fitre) dikkat çekerek, "Bunun mutlaka Ramazan Bayramı’ndan önce verilmesi gerekir. Şimdi verilebilir, bunun miktarını Din İşleri Yüksek Kurulu 27 lira olarak belirledi. Bu şu manaya gelmiyor; herkes 27 lira olarak fitresini verecek. Hayır, bu asgari miktardır. Müslümanlar kendi bir günlük masrafları neyse onun karşılığını fıtr sadakası olarak bayram namazından önce vermeleri gerekir. Veremezlerse bayramdan sonra da verirler, ama biraz daha noksan olmuş olur" bilgisini paylaştı.

İşrak veya duha (kuşluk) namazları ne zaman ve nasıl kılınır?

Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığının internet sitesinde yer alan bilgiye göre, İşrak veya duha namazlarının kılınma şekli şöyle:

İşrak veya duhâ namazı; güneşin doğup ufukta beş derece (bir mızrak boyu) yükselmesi ile kerâhet vakti çıktıktan sonra yani güneşin doğuşundan yaklaşık 40-50 dakika sonra ilk kuşluk vaktinde kılınır.

Bir hadis-i kutsîde bu namazın faziletine işaretle şöyle buyurulur: “Ey Âdemoğlu, gününün ilk vakitlerinde benim için dört rekât nafile kılmaktan acizlik gösterme ki, günün sonunda seni korumayı tekeffül edeyim.” (Ebû Dâvûd, Tatavvu’, 12)

Hadis kaynaklarında çokça teşvik edilen duhâ (kuşluk) namazı; dört, sekiz ve on iki rekât olarak kılınabilir (Müslim, Salâtü’l-müsâfirîn, 78-83). En az iki rekât olarak kılınabileceği de söylenmiştir. Bu namazda iki rekâtta bir selam vermek daha sevaptır. Ancak dört rekâtta bir de selam verilebilir (Tahtâvî, Hâşiye, s. 395).