Brezilya-Arjantin maçındaki olaylar ve muhtemel cezalar

FIFA 2022 Dünya Kupası Güney Amerika Elemeleri’nde ertelenen Brezilya-Arjantin maçında yaşanan olaylar, spor ve siyaset gündeminde önemli bir yer teşkil ediyor.

Sao Paulo kentinde Brezilya ile Arjantin arasında oynanan karşılaşma, Brezilya Sağlık Gözetim Ajansı görevlilerinin, Brezilya’nın Kovid-19 salgınına karşı aldığı tedbirlere uymadığı gerekçesiyle 4 Arjantinli futbolcuyu almak üzere 6. dakikaya gelinirken sahaya girmesinin ardından askıya alınmıştı.

Yetkililer, İngiltere’de forma giyen Arjantinli Emiliano Martinez, Cristian Romero, Gio Lo Celso ve Emiliano Buendia’nın, son 14 günde İngiltere’de bulunmalarına rağmen göç idaresinin Brezilya’ya girmek için istediği yeminli beyanda son 14 günde İngiltere’de bulunmadıklarına dair belge imzalamak suretiyle yasaları çiğnediğini belirtmişti.

Brezilya’da Kovid-19 salgınına karşı uygulanan önlemler kapsamında, son 14 günde İngiltere, Güney Afrika, Kuzey İrlanda ve Hindistan’da bulunan yabancıların ülkeye girmesine izin verilmiyor. FIFA, 2022 Dünya Kupası Güney Amerika Elemeleri’nde ertelenen Brezilya-Arjantin maçında yaşanan olaylar nedeniyle her iki ülke federasyonu hakkında disiplin soruşturması başlattı.

6 Eylül 2021 tarihinde Brezilya-Arjantin futbol milli takımları arasında oynanan Dünya Kupası Eleme maçının 6. dakikasında, Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu yetkilileri saha alanına girdi ve Arjantinli dört futbolcunun ulusal sağlık kurallarına aykırı davrandığı ve bu nedenle sınır dışı edileceklerini bildirdi.

Bu kararın altında yatan neden ise dört futbolcunun da Brezilya’ya gelmeden son 14 gün içerisinde İngiltere’de bulunmaları ve bu durumu Brezilya otoritelerine bildirmemeleri. Müsabakanın hakem ve temsilci kararıyla ertelenmesi sonrası olay tüm dünyada yankı buldu ve FIFA temsilci raporuna binaen soruşturma başlattı.

Emsal niteliğinde ilk kez gerçekleşen olayın; hukuki ve sportif sonuçlarının olması yanında, bu tarz durumların FIFA tarafından yeniden ve daha açık olarak düzenlenmesi gerektiği gerçekliğini bizlere gösterdi.

Taraflarının tepkileri ve iddiaları

Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu: Kuşkusuz bu olay sebebiyle en çok tepkiyi alan oyun alanına giren Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu yetkilileri ve bu kararı veren Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu oldu. Brezilya Ulusal Sağlık Kurulunun iddiasına göre, Arjantinli dört futbolcunun Brezilya’ya girişte ve giriş öncesi doldurdukları formda yetkililere yanlış bilgi vermesi ve Brezilya’ya varmalarından önceki 14 gün içerisinde İngiltere’de bulunduklarını bildirmemeleri. Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu Direktörü Antonio Barra Torres’in iddiasına göre ise; dört futbolcu Brezilya sağlık otoriteleri tarafından karantinada kalmaları, izole olmaları ve ardından sınır dışı edilecekleri konusunda uyarıldılar, ancak bu yükümlülüğe aykırı davranarak regülasyonlara ve kendilerine verilen direktiflere aykırı davrandılar. Brezilya Sağlık Kuruluna göre; dört futbolcu Brezilya sağlık regülasyonlarına aykırı davrandıkları konusunda defalarca uyarıldı. Bir diğer iddiaya göre ise, Arjantin takım yetkilileri futbolcularının izole olmaları gerektiği konusunda özellikle uyarıldı.

Bilindiği üzere Brezilya, varyantın yayılmasını engellemek amacıyla 23 Haziran’dan itibaren İngiltere’den gelişleri yasakladı. Brezilya Ulusal Sağlık Kuruluna göre; futbolcuların eylemi ciddi sağlık riski taşıyor ve bu nedenle ani bir aksiyon alınması gerekti.

Arjantin Milli Takımı: Arjantin Milli Takımı yetkililerine göre ise kendileri yalnızca müsabakada oynayan dört futbolcunun müsabaka sonrası sınır dışı edileceği konusunda uyarıldı. Arjantinli yetkililer, sınır dışı edilme işleminin müsabaka öncesi veya sonrası yapılabileceğini, müsabaka anında yapılan eylemin anlaşılamadığını vurguladı. Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı Ednaldo Rodrigues de aynı görüşte ve eylemin yapılış zamanının yanlış olduğunu düşünüyor.

Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (Conmebol): Bir diğer merak edilen konu ise, Brezilya ve Arjantin’in bağlı olduğu konfederasyon olan Conmebol’ün olaylara yaklaşımı. Müsabaka durduruldu, ancak müsabakanın kaldığı yerden devam mı edeceği yoksa ertelenip tekrar mı edileceğine henüz karar verilmedi. Conmebol’ün açıklamasına göre; müsabakayı organize eden FIFA ve müsabaka hakem tarafından durduruldu ve devam etmemesine karar verildi. Conmebol’e göre kararı ve cezaları verecek FIFA. Conmebol, FIFA’nın bu konuda münhasır yetkili olduğunu ve Conmebol’ün bu konuda herhangi bir yetkisi olmadığını belirtmiş.

Avrupa Kulüpler Birliği (ECA): Avrupa Kulüpler Birliği olan ECA, FIFA Başkanı Infantino ile bir görüşme gerçekleştirdi. Avrupa Kulüpler Birliği’ne göre; Avrupa ülkeleri Güney Amerikalı futbolcuların milli takımlarında oynayabilmeleri için esneklik göstermeliler. Örneğin, bu konuda en sıkı uygulamalara konu ülkelerin başında İngiltere geliyor. FIFA, Güney Amerikalı futbolcuların ulusal kurallar dışında tutulması ve ülke milli takımlarında oynayabilmelerinin önünün açılması için İngiltere devletine talepte bulundu. Ancak, bu talep İngiltere tarafından reddedildi.

FIFA soruşturması ve muhtemel cezalar

Müsabaka hakemi ve temsilcisi tarafından FIFA Disiplin Komitesi’ne müsabaka raporu sunuldu ve hangi aşamaların izlenmesi gerektiği konusunda görüş bildirildi. Uygulanması gereken prosedürlerin şuan ki mevcut FIFA kural ve regülasyonlarına uygun olması bekleniyor. FIFA Disiplin Komitesi şu an müsabaka raporunu inceliyor ve detaylı inceleme sonrası nihai kararı verecek. FIFA olaylar sebebiyle hem Brezilya Futbol Federasyonu, hem de Arjantin Futbol Federasyonu aleyhine soruşturma başlattı. FIFA her iki federasyon ve milli takım yetkililerinden savunma talep etti.

FIFA aynı zamanda bu olayların gelişiminde Conmebol’ün kusurunun ve hatasının var olup olmadığını da araştırıyor. Conmebol hakkındaki bir diğer iddia, müsabaka öncesinde Brezilya tarafından Conmebol’e dört Arjantinli futbolcunun izole olması ve müsabakada oynamamaları konusunda talepte bulunulmuş olması ve bu talebin Conmebol Başkanı Alejandro Dominguez tarafından reddedilmesi. Bu ihtimal dahilinde Conmebol’ün ciddi bir sorumluluğu bulunabilir. Bu yönüyle, soruşturmanın genişleme ihtimali var.

Bu konuda FIFA’nın dahi sorumluluğu tartışılıyor, çünkü müsabakanın dahil olduğu organizasyonu düzenleyen ve müsabakaya hakem ve temsilci atayan kurum FIFA. Bu konuda FIFA’nın da teknik olarak sorumlu olabilmesi ihtimal dahilinde.

Bir diğer ihtimal ise; futbolcuların Brezilya ulusal otoritelerine yanlış bilgi sağladığı iddiasının gerçekliği ve bu durumda her bir futbolcunun FIFA tarafından cezalandırılması muhtemel.

Yasaklamaların ve cezaların uygulanma şekli

Bu konuda en çok tartışılan konu pek tabii ki müsabakanın aniden durdurulması ve Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu yetkililerin saha alanına girmeleri. Belki de müsabaka öncesi bu aksiyon alınsaydı, bu kadar ses getirmeyecek ve tartışma konusu olmayacaktı. FIFA her ülkenin kendi sağlık regülasyonlarına ve uygulamalarına saygı gösteriyor. Ancak, sınırların belli olmaması sebebiyle ülkelerde bulunan yasakların ve cezaların uygulamasında farklılık ve daha da önemlisi kontrol dışı ve orantısız uygulamalar ortaya çıkıyor. FIFA’nın tahammül gösteremeyeceği konu da yasaklama ve cezaların aşırılığı ve orantısızlığı, futbola olumsuz yönde etkisi, siyasi olarak kullanılması ve yasaklama ve cezaların yanlış yöntemlerle uygulanması.

FIFA’nın bu konuda vereceği karar çok önemli olmakla birlikte, ileride yaşanabilecek olayların önüne geçebilecek mahiyette. Yasaklama ve cezaların FIFA kural ve regülasyonlarıyla sınırlarının çizilmesi ve bu sınırları aşan konfederasyon, federasyon, kulüp ve futbolcuların cezalandırılması gerekiyor. Tüm bunların dışında; ülkelerin kendi sağlık kurallarını uygulaması yanında futbolun oynanabilir ve herkese eşit bir şekilde uygulanabilir hale gelmesi için yasakların esnetilmesi ve farklı uygulamalardan kaçınılması gerekiyor. Bu konu FIFA’nın da hassas olduğu bir konu. FIFA’ya göre, ülkeler kendi sağlık kurallarını uygulasalar bile futbolun oynanabilir hale gelmesi için tüm paydaşların dayanışma içinde davranması gerekiyor. Örneğin, Brezilya-Arjantin müsabakasında İngiltere’deki sıkı uygulamalar sebebiyle Brezilya’nın 9 önemli futbolcusu sahada olamadı.

Premier Lig kulüplerindeki Güney Amerikalı futbolcuların durumu

Liverpool, Manchester United, Manchester City, Chelsea gibi birçok Premier Lig Kulübü dönüşte 10 gün karantinada kalma zorunluluğu olduğu ve futbolcularının yerel lig müsabakalarında oynayabilmesi için Brezilyalı futbolcularının Brezilya Futbol Milli Takımı’na gitmesine izin vermedi. Bu durum FIFA nezdinde kabul edilebilir bir durum değil. FIFA’ya göre, futbolcuların milli takımlarında oynama hakkı var ve kulüpler futbolcuların bu hakkını ellerinden alamaz.

İngiliz Kulüplerinin kararı sonrası Brezilya Futbol Federasyonu FIFA ile iletişime geçti ve Brezilyalı futbolcuların milli takımlarına gitmesine izin vermeyen kulüplerin bu oyuncuları 5 gün oynatamaması ve yasaklı olmaları talebinde bulundu. FIFA tarafından kabul gören talebe göre, milli takımlarına gönderilmeyen Brezilyalı futbolcular 10 Eylül’den geçerli olacak şekilde 5 günlüğüne İngiliz Kulüpleri tarafından oynatılamayacak. Bu talebin ve yasağın dışında tutulan tek Brezilyalı futbolcu Everton Kulübü’nde oynayan Richarlison.

Bunun sebebi ise Everton Kulübü’nün olimpiyatlar için Richarlison’a izin vermesi ve kulübün iyi niyetli davranışıyla birlikte Richarlison’un Brezilya Milli Takımı’nda olimpiyatlarda mücadele edebilmesi. Brezilya Futbol Federasyonu aynı talebi Brezilyalı futbolcular Malcom ve Claudinho’nun milli takımlarına gidişine izin vermeyen Rus kulübü Zenit için de yaptı.

Merak edilen konu 5 günlük yasak olmasına rağmen İngiliz Kulüplerinin yasaklı Brezilyalı futbolcuları oynatma riskine girip girmeyeceği. Açık olmayan bir diğer konu ise, yasağa uymayan kulüplere FIFA tarafından ne ceza verileceği. Tek bilinen FIFA’nın bu kurala aykırı davranan ve yasaklı futbolcuları oynatan kulüplere hükmen mağlup dahil çok ciddi cezalar verebileceği ve bunları yerel federasyonlara bildireceği. Avrupa Kulüpler Birliği, yerel federasyonlar ve kulüpler bu konuda ortaklaşa hareket etmek ve çözüm bulmak için görüşmelerini sürdürüyorlar.

Hukuki görüş

FIFA Disiplin Kurulu tüm taraflardan gelen belgeleri ve savunmaları detaylı şekilde inceleyecek ve yasaklara uymayan ve yasakları yanlış uygulayan tarafları cezalandıracaktır. Parasal cezaların yanında sportif cezalar da gelebilir. FIFA bir nevi vereceği cezayla gelecekte oluşabilecek olumsuz durumların ve yerel sağlık regülasyonları ve kurallarının kötü niyetli olarak uygulanmasının önüne geçmiş olacak.

Örneğin, benzer bir olay ülke kulübümüz Galatasaray’ın yaz hazırlık kampı çerçevesinde Yunanistan’da Olympiakos Kulübü ile oynayacağı hazırlık müsabakası öncesinde de yaşandı. Kötü niyetli olarak ülke sağlık kuralları politik ve diğer nedenlerle rakip kulüplere farklı uygulanabiliyor ve bu durumda ülkeler, federasyonlar ve futbol otoriteleri arasında diplomatik krizler çıkabiliyor. FIFA ve kurulları vereceği kararlar ve cezalar ile ileride yaşanabilecek olumsuz durumların da önüne geçmiş olacak, aksi takdirde bu tarz olayların yaklaşan Şampiyonlar Ligi, UEFA Avrupa Ligi, Dünya Kupası Elemeleri gibi organizasyonlarda çok daha fazla ortaya çıkması muhtemel.

FIFA her ne kadar her ülke federasyonunun kendi ülke sağlık kurallarını uygulamasına müsaade etse de, yeni regülasyon veya sirküler yayınlayıp; bir an evvel uygulanacak kuralların sınırlarını daha belirgin hale getirmeli.

SPOR HUKUKÇUSU/AV. ANIL DİNÇER