Formula 1 – Suudi Arabistan GP'si öncesinde tartışılan konular

Bu hafta yapılacak Suudi Arabistan GP’si ile sondan birinci yarışa giriyoruz. Yarış hafta sonuna gelmeden önce bu sezonu bile etkileyebilecek kural değişimlerini ve arka planda yaşananları değerlendirelim istiyorum.

Konular Mercedes’in esneyen arka kanadı, düzlük hızı konusundaki kavgalar ve 2022 şanzıman kurallarındaki değişim.

Mercedes’in esneyen arka kanadı

Bu sezon pek çok tartışma yaşandı. İlk tartışma Red Bull’un esneyen arka kanadı üzerineydi. Bilindiği üzere Formula 1’de hareketli aerodinamik elemanlar veya kurallarda belirtildiğinden fazla esneyen kanatlar yasak.

Bu doğrultuda Mercedes’in, Red Bull’un arka kanadına 2020 yılının temmuz ayında itiraz ettiği sezon başında ortaya çıkmıştı. FIA uzunca bir süre bu itirazları duymazdan geldi. Taa ki Mercedes Bakü’de bu durumu protesto edeceğini açıklayıncaya kadar.

Bu konudaki iddia, Red Bull’un arka kanatta bir mekanizma kullandığı yönündeydi. Belli bir hızdan sonra, kanadın üzerindeki yük artınca mekanizma harekete geçiyor ve arka kanadın kendi ekseni etrafında dönmesini sağlıyordu. Bu sayede kanat arkaya doğru yatarak sürüklenmeyi (hava direnci) azaltarak düzlüklerde son hızın artmasını sağlıyordu.

Böylece Red Bull pistin virajlı ve daha yavaş kısımlarında büyük kanadın avantajlarından faydalanıyor; düzlüklerdeyse daha küçük kanat takmış gibi son süratlere ulaşabiliyordu. Red Bull duruma itiraz etse de Haas patronunu bize bazı ipuçları vermişti. Steiner, “Belki FIA’nın testlerini biz de geçemeyiz. Ama bizim cezamız Red Bull gibi olmaz. Çünkü bizim kanadımız sadece malzemenin kendi yapısı gereği esniyor. Malzemeyi kalınlaştırıp sorunu çözeriz. Ama onlarda (Red Bull’u kastediyor) kanadın hareket etmesi için mekanizma var.” diyerek konu hakkında ipucu verdi.

Ferrari patronu Binotto da “Biz de esneklikle ilgili yeni kurallardan etkileniriz ama daha çok etkilenmesini beklediğim takımlar var.” diyerek Steiner’ın verdiği ipucunu tamamlamış oldu.

Tüm yukarıdaki esnek kanat konusunu anlatmamın sebebi güncel tartışmaya giriş yapmaktı. Son 4 haftadır Red Bull, esnek kanat konusundaki rollerin değiştiğini iddia ediyor. Horner, “Mercedes, teoride bizim sezon başında yaptığımız şeyi yapıyor. Arka kanatlarında bir mekanizma olduğunu düşünüyoruz.” dedi. Haklı olabilirler. Mercedes’in arka kanadındaki izler (çizikler), kanadın yarış sırasında eğilmiş olabileceğini gösteriyor.

Red Bull, aşağıdaki fotoğrafı FIA’ya kanıt olarak sundu. FIA da konuyu çözmek için kolları sıvadı. Hemen yeni testler devreye alarak konuyu netleştirmek istediler. Yeni testler gereği arka kanadın her katmanına ikişer adet 35 kg’lık yük asılarak kanatların esneme oranları ölçüldü. Geçtiğimiz hafta sonu yapılan bu testlerin sonucunda tüm kanatların legal olduğu açıklandı.

Buna rağmen takımlardan gelen itirazlar üzerine kanat testleri sezonun son iki yarışında uygulanmayacak. Hatırlarsanız, sezon ortasında kanat esneme testlerinin sertleştirilmesi sürecinde takımlara iki aya yakın süre verilmişti. Bu süreçte takımlar kanat tasarımlarını değiştirecek zamana sahip olmuşlardı. Takımlar sezonun son iki yarışında FIA’nın istediği değişiklikleri yapamayacaklarını belirttiler. Böylece yeni testler bir sonraki sezona kaldı.

Bu durum düzlük hızlarının önemli olduğu Suudi Arabistan GP’sini ve Abu Dabi GP’sini nasıl etkileyecek, göreceğiz. Buradan da düzlük hızı tartışmalarına bağlanalım.

Düzlük hızları

Mercedes’in düzlük hızı, Red Bull’un kafasını karıştırmaya devam ediyor. Helmut Marko, “Katar GP’sinde Mercedes’in düzlük hızları bizden düşüktü. Demek ki arka kanat konusundaki itirazlarımız haklıydı. Mercedes esnek kanadı kullanamadığında bizden yavaş kaldı.” dedi.

Helmut bu konuda haklı olabilir de olmayabilir de. Fakat Katar GP’sinden önce ve sonra zaman içinde ortaya çıkan bazı bilgiler Red Bull’un düzlük hızını açıklayıcı öğeler içeriyor.

Red Bull’un düşük yere basma kuvveti üreten arka kanadı sorunlu. DRS mekanizmasını aktive eden aktüatör ve üst flap her antrenman seansında kırılarak mekanikerlerin canını sıkıyor. Bu nedenle Red Bull, cumartesi günü Katar’da ani bir kararla daha büyük arka kanada geçti. Amaç, olası bir kanat arızasının ve rakiplerden gelecek protestonun önünü kesmekti.

Ama Red Bull, Katar GP’sinde büyük arka kanada rağmen virajlarda çok zaman kaybetti. Normal koşullarda daha büyük arka kanat, daha büyük viraj hızı demektir. Ama Red Bull’da durum bu değildi. Bunun da gerekçesi, arabanın eğim açısının azaltılmış olmasıydı. Red Bull mühendisleri, aşırı alçak ayarlanmış ön kısım nedeniyle kerb’lerin ön kanada zarar verdiğini gözlemledi. Bu nedenle de arabanın burnu biraz yüksek ayarlandı. Bunun sonucunda da arabanın rake açısı (eğimi) azalmış oldu.

Newey’nin tasarım felsefesi gereği, arabanın önü ve arkası arasındaki eğim, rakiplerine göre oldukça fazla. Bu tasarım virajlarda yüksek yere basma kuvveti üretilmesini sağlarken düzlüklerde daha fazla sürüklenmeye (hava direnci) neden oluyor. Eğim arttıkça, arabanın hava akımını karşıladığı yüzey alanı artıyor.

Dolayısıyla Red Bull, Katar’da arabanın eğim açısını düşürünce düzlüklerdeki sürüklenme azaldı ve son hız arttı. Tüm bunlara Mercedes’in eski motoru eklenince fark iyice Red Bull lehine döndü.

Mercedes patronu Toto, “Red Bull yönetimi hayal görüyor. Cumadan pazara kadar aynı arka kanadı kullandık. Düzlük hızları başka etkenlerle ilgiliydi.” dedi.

Belki Helmut haklı, belki de Toto. Ama şurasını kabul etmek lazım. Formula 1’de hız pek çok parametreye bağlı. Tek bir noktadan bakmak çoğunlukla doğru sonucu vermez.

2022 Şanzımanları

Önümüzdeki sezon şanzımanlarla ilgili kurallar da esneyecek. Şimdiye kadar takımlar, şanzımanlarını her altı yarışta bir değiştirebiliyorlardı. Bir şanzıman, altı yarışlık ömrünü doldurmadan bozulduğu durumda takımlar yarışa başlarken beş sıra ceza alıyor. Takımlar şanzıman cezalarından kaçınmak için antrenmanlarda eski şanzımanlarını kullanıyorlar. Yeni şanzımanıysa sadece sıralamalarda ve yarışlarda kullanıyorlar. Şanzımanlar, arka çarpışma yapısının içinde, oldukça iyi korunan ve ulaşılması zor bir noktada. Bu durum nedeniyle şanzıman değişimi ekstra işçilik ve büyük zaman kaybı anlamına geliyor.

Ama önümüzdeki sezon bu durum değişecek. Önümüzdeki sezondan itibaren aynı diğer motor parçaları gibi şanzımanlar da motor havuzuna girecek. Böylelikle takımlar şanzımanları da istedikleri gibi kullanabilecekler.

Kural şu şekilde işleyecek: Şanzımanlar “dış gövde” ve “iç yapı” olarak ikiye ayrılacak. Takımlar sezon boyunca DÖRT defa dış gövde, DÖRT defa da iç yapıda (dişliler, miller, vites seçici vs) değişiklik yapabilecekler. Eğer önümüzdeki sezon yarış sayısı 24 yarışı geçerse, takımlar beşinci defa bu değişimleri gerçekleştirebilecekler. Ceza da aynı kalacak. İzin verilen şanzıman sayısı her aşıldığında, takımlar beş sıra grid cezası alacak.

Bu kural değişimini olumlu buluyorum. Bütçe sınırlamalarının olduğu yeni dönemde, mekanikerlerin devamlı tak-çıkar yapmak yerine daha verimli çalışmaları lazım.

Şimdilik bu kadar. Yarıştan önce son bilgileri içeren bir yarışa hazırlık yazısı yazacağım.