Formula 1 İspanya GP'sine Hazırlık

Formula 1, bu hafta matadorların ve görkemli futbol takımlarının ülkesi İspanya’yı ziyaret ediyor.

İspanya GP’si, Formula 1 tarihinde oldukça uzunca bir süredir, yaklaşık 110 yıldır yer alıyor. 110 yıllık süreçte, İspanya içinde yarışa ev sahipliği yapan pistler pek çok kere değişti. En son 1991’de yapılan değişiklikle yarış mevcut piste, Barcelona’ya taşındı.

Son yılların en zorlu şampiyonluk mücadelesine sahne olan Formula 1’in 2021 sezonu, İspanya’da ayrı bir önem kazanıyor. Bu pistin önemli olmasının nedeni, sezonun geri kalanıyla ilgili fikir verecek olmasıdır.

Bu pistle ilgili eskilerin önemli bir sözü vardır: “İspanya’yı kazanan, sezonu kazanır.”

Bu çok iddialı bir söz olmakla birlikte büyük oranda doğrudur. İspanya çok dengeli pist olduğu için İspanya’da iyi performans gösteren araba, sezonun genelinde de iyi performans gösterir.

O nedenle İspanya GP’sini çok büyük bir dikkatle ve arabalardaki her ayrıntıyı inceleyerek takip etmeliyiz.

Yanlış anlaşılmak istemiyorum: Elbette sezon burada bitmeyecek ama bu pistin, sezonun geri kalanı için bir işaret fişeği olacağını söylemek yanlış olmaz.

İspanya GP’si Neden Önemli bir İşaret Fişeğidir?

İspanya, bir arabanın her türlü özelliğini sınayan bir pisttir. 1’nci sektör; düzlüğe, hızlı yön değiştirmelere ve hızlı virajlara sahiptir. 2’nci sektör, hızlı ve orta hızlı virajlar içerir. 3’ncü sektör ise yavaş virajlar ve yavaş bir şikan içerir.

Özetleyecek olursak;

Birinci sektörde pistin tek düzlüğü ve geçiş yapılabilecek tek nokta olan start düzlüğü var. Düzlük çok uzun olmadığı için zaman kazanımı açısından çok önemli olmasa da geçişe olanak veren tek bölge olduğu için ayar yapılırken dikkat edilmeli. Birinci sektör viraj yapısı açısından daha önemli. Özellikle ilk iki virajdaki ani yön değişimi ve birinci sektörü tamamlayan diğer hızlı virajlar üst seviyede yere basma kuvveti gerektirir.

İkinci sektör de hızlı ve orta hızlı virajları ile iyi bir aerodinamik yapı gerektirir. Yani ilk iki sektörde yeterli aerodinamik yere basma kuvveti üreten ve yön değişimlerinde dengeli bir ağırlık merkezine sahip arabalar büyük avantaj sağlar.

Üçüncü sektör ise iyi bir mekanik yol tutuş gerektirir. Bu sektördeki yavaş virajlarda süspansiyon geometrisi önem kazanıyor.

Sonuç olarak bir arabanın tüm aerodinamik ve mekanik özelliklerini bu pistte anlarız. Arabanın sorunlu yanlarını iyot gibi açığa çıkarır ve arabanın ne yönde geliştirilmesi gerektiğini net bir şekilde ortaya koyar. Uzun senelerdir sezon öncesi testlerin İspanya’da yapılma nedeni de budur aslında.

Alışılmışın dışında olarak, uzun seneler sonra ilk defa bu sezon, sezon öncesi testler Barcelona’da yapılmadı. Tüm bu gerekçelerle bu hafta sonu takımlar, antrenmanlarda bolca tur atacaktır. Arabalarını bu pistte iyice anlamaya çalışarak, kendilerine sezon içinde bir geliştirme yönü çizmek isteyeceklerdir.

Bu seneki verileri, geçtiğimiz senelerin test verileriyle karşılaştırarak tam olarak nerede olduklarını anlayacaklardır.

Pistin karakteristiği

Genellikle mayıs aylarında yapılan bu yarışta hava sıcaklığı, Akdeniz ikliminin genel karakteristiğini yansıtır. 20-25 derece arasındaki hava sıcaklıkları, 40 derece civarında pist sıcaklıkları beklenebilir.

Şimdilik yağmur olasılığı yok gibi, kuru bir yarış izleyeceğiz. Burada zaman zaman şiddetini hissettiren rüzgar, aynı Portimao’da olduğu gibi takımları zor durumda bırakabilir. Özellikle start düzlüğünde “genellikle” arkadan esen rüzgar on altıncı ve son virajda pilotlara zor anlar yaşatabilir. Rüzgar nedeniyle takımların zaman zaman arabalarını ayarlarını yapmakta zorlanırlar.

Bu hafta sonu, cumartesi günü şiddetli rüzgar bekleniyor. Rüzgar, sıralama sonuçlarına olumsuz etki edebilir.

Barcelona, 4.675 metre uzunluğunda çok kısa bir pist. Bu tip pistleri sevmediğimi önceki yazılarımda ifade etmiştim. Çünkü bu tip pistlerde tur bindirmeler yarışa olumsuz etki eder. Ayrıca arabaların her zaman birbirine yakın olmasından dolayı pistteki türbülans çok fazla olur ve lastik kullanımı olumsuz etkilenir.

Düzlükler oldukça kısa olduğu için geçiş yapmak zor. Bu nedenle sıralamada önde olan pilot, yarışta büyük avantaj yakalıyor. İki tane düzlük mevcut. Start düzlüğü ve dokuzuncu virajdan sonraki kısa düzlük. Her iki düzlük, aynı zamanda DRS bölgesi. Start-finiş düzlüğü 1050 metre, diğer DRS düzlüğüyse 650 metre civarı.

Virajlara gelince, özellikle birinci sektördeki 1-2-3 numaralı virajlardan oluşan kombinasyon Suzuka’yı hatırlatıyor. Akıcı bir pilotaj gerektiriyor. Pilotlar, birinci viraja doğru hız ve açıyla girmedikleri taktirde, ikinci ve üçüncü virajları da çöpe atıyorlar. Zaman zaman ilk virajda ritim kaybolduğunda, pilotların hızlı turlarını kestiklerini görürüz.

2007 yılında Hermann Tilke tarafından eklenen on dördüncü ve on beşinci virajları kapsayan şikan, pistin en önemli ikinci bölgesidir. On beşinci virajın çıkışında iyi çekiş yakalandığı taktirde start düzlüğündeki hız olumlu etkilenir. Bu da hem geçiş yapılmak istendiğinde hem de tur zamanlarında olumlu etki yapar. Bu şikan, mekanik yere basmanın en önemli olduğu yer. Araba istediği kadar hızlı olsun, bu virajda iyi çekiş yakalayamazsa, start-finiş düzlüğünde rakibine kolay lokma olur.

Pistin şablonundan çok belli olmasa da hafif tepeye tırmanırken alınan dokuzuncu viraj kritiktir. Bu bölgede pilotların 4G civarında bir yanal kuvvete meydan okumaları gerekir. Dokuzuncu virajı iyi almak, hemen sonra başlayan DRS bölgesindeki hız için de önemlidir.

İkinci DRS bölgesinden sonraki onuncu virajda bu sene değişiklik yapıldı. Bu seneye kadar yavaş bir viraj olan onuncu viraj, artık orta hızlı bir viraj oldu. Yapılan değişiklikle o kadar güzel bir akıcılık sağlanmış ki, bence pistin seyir zevkini artıracak. Tur dereceleri de düşecek. Yapılan bu değişiklikle, 10-11-12 numaralı virajların birbiri ardına eklenmiş, akıcı virajlar olduğunu göreceğiz. Bu noktada iki kere ani yön değişimi var. Aynı 1-2-3 numaralı virajlar gibi.

Pit yolu kısa. Sorunsuz bir pit stop’ın, lastik değişimiyle birlikte, toplam 21 saniye civarında sürmesi beklenebilir. O nedenle yarış içinde pit stratejilerinde esneklik görebiliriz. Bir turluk sanal güvenlik aracında pit yapılırsa, zaman kazancı 11 saniye; güvenlik aracındaysa 17 saniye civarında hesaplanabilir.

Pistin tam gaz geçilme oranı %70’in biraz altında olduğu için motorlara çok yük binmez. Çok kuvvetli frenleme gerektiren bir viraj yok, o nedenle fren aşınması da sınırlıdır. Uzun lafın kısası, mekanik anlamda orta zorlukta bir pist.

Bu pistin en önemli özelliklerinden birisi, start anında çok büyük fırsatlar sunmasıdır. Start çizgisi ile ilk viraj arasındaki “750 metrelik” mesafe, F1’in en uzun startlarından. O nedenle, iyi kalkış yapanın, startta çok sıra kazandığı bir yarıştır. Aynı şekilde, mesafenin uzun olması nedeniyle arabaların ulaştığı yüksek süratler ve rakibi geçme heyecanı ile yapılan geç frenlemeler, ilk virajda sıklıkla kazalar yaşanmasına neden olur.

Lastikler

Pistin 2018 yılında yenilenen asfaltı, lastikleri yıpratacak bir yapıya sahip. Yüzey pürüzlülüğü fazla olan asfaltların genel özelliği, iyi yol tutuş sunarken lastikleri aşırı yıpratmalarıdır.

Pirelli’nin portföyündeki en sert lastikleri getirme nedeni de bu. Bu hafta sonunun lastikleri C1 (sert), C2 (orta), C3 (yumuşak).

Yeterli yere basma kuvveti üretemeyen arabaların virajlarda kaymasının bedeli bu tip zeminlerde daha fazla olur. Kayma kaynaklı sürtünme nedeniyle lastiğin yüzeyi süratle ısınır ve kauçuk kaybı beklenenden hızlı olur.

O nedenle sıralamalarda, ilk iki sektörde yumuşak lastiklerin aşırı zorlanması, son sektörde dezavantaj olarak geri döner. Lastik aşınması özellikle son şikanda yol tutuşun azalmasına ve çok büyük zaman kaybına neden olur.

Sol ön lastiğin aşırı zorlanmasını beklemeliyiz. Bunun nedeni, kritik frenlemelerin sağ virajlar öncesinde olması. Bu noktalarda arabanın ağırlık merkezi sol ön lastikte olacaktır.

Ayrıca lastiklere yanal yüklerin bindiği uzun ve hızlı virajlar da yine sağa doğru. Yani sol lastiklere uzun süreli yanal yükler binecek.

Her iki arka lastiğin yıpranmasını da bekleyebiliriz. Hızlanma bölgelerinde, pilotlar gaza oturduklarında arabanın ağırlık merkezi arkaya kayacaktır. Bu durumda da zeminin aşırı pürüzlü olması nedeniyle arka lastikler yıpranacaktır.

Tahminimce büyük takımlara çift pit stop yetecektir. Ama güvenlik aracı veya sanal güvenlik aracı gidişatı değiştirebilir.

Arabaların Ayarları

İspanya, orta yere basma kuvvetinin biraz üzerinde ayar yapılmasını gerektiren bir pisttir. En düşük yere basma kuvvetine 1, en yüksek yere basma kuvvetine 5 puan verecek olursak; İspanya 3,5-4 puan alır.

2018’de asfalt yenilendikten sonra zemin dalgaları arttı. Ayrıca 6, 7, 8, 9, 14 ve 15 numaralı virajlardaki kerb’lerin çok sert kullanılması gerekebiliyor. Dolayısıyla araba çok alçak ve süspansiyonlar çok sert ayarlanamaz. Alçak ayarlandığı taktirde taban hasar görür. Süspansiyon sert ayarlanırsa da araba kerb’lerde zıplar.

Mühendisler, orta yükseklikte bir araba ve orta sertlikte bir süspansiyon ayarı arayacaklardır.

Favoriler

Akıcı, ani yön değişimlerinin olduğu pistin net favorisi Red Bull. Pistin ilk iki sektöründe mutlak Red Bull üstünlüğü, son sektöründe Mercedes üstünlüğü bekliyorum. Pistin, motor gücüne nispeten daha az bağımlı olması, motor gücü olarak çok az geride olan Red Bull’un diğer avantajlı yanı.

Aynı şekilde pistin yapısı, motor gücü konusunda sıkıntı yaşayan tüm takımlar için bir avantaj. Ferrari, Alpine, Alfa Romeo orta sıraya daha yakın olabilir. Her üç takım motor gücü konusunda Mercedes ve Honda motorlu takımların gerisindeler. Ama aerodinamik olarak iyi iş çıkardıkları için olduklarından iyi görünme şansları olabilir.

Mercedes, Red Bull’un; Aston Martin ise Alpine’in biraz daha gerisine düşebilir. Testlerde her iki takım da lastiklerini fazla ısıtma eğilimindeydi. Fakat özellikle Mercedes, şimdiye kadar bu konuda şanslıydı. Bahreyn GP’si, güneş battıktan sonra, hava serinlediğinde yapıldı. Imola’da yağmur vardı, pist sıcaklıkları düşüktü. Portimao ise yüzey yapısı ve rüzgar nedeniyle Mercedes’e yardımcıydı.

Burada Mercedes için “kral çıplak” diyebiliriz. Mercedes, eğer güncelleme getirirse mücadele edebilir. Eskiden Barcelona, Avrupa sezonunun başlaması nedeniyle ilk büyük güncelleme paketlerinin getirildiği pist olurdu.

Ama bu sene takımların çoğu güncellemelerini bir önceki yarışa getirdi. Mercedes’ten ise bu konuda pek ses çıkmıyor.

Hafta sonu arabaların fotoğraflarını gördükçe resim netleşecektir. Önemli bir gelişme olduğu taktirde hem bu satırlardan hem de https://twitter.com/FiratKeskinF1 hesabımdan sizleri bilgilendirmeye çalışacağım.

İyi seyirler.

Fırat KESKİN