'15 yıl genç kız gibi yaşadım'

Veli Ballı... Yaşı 35’in, 40’ın üzerinde olanlar için oldukça tanıdık bir isim. 70’li yıllarda şöhreti futbol yıldızlarıyla yarışan bir atletizm fenomeniydi. Atletizmin en zor disiplini olan maratonda ülkemizin yüz akıydı. Deyim yerindeyse dünyanın dört bir yanında koşmuş, 1.’likler 2.’likler elde etmiş, Ay-Yıldızlı formayı gururla taşımıştı. 1976’da Uluslararası Lahor Maratonu’nda 1. olmuş ve aynı yıl Milliyet Gazetesi tarafından ‘Yılın Sporcusu’ ödülüne de layık görülmüştü.

1981 yılında maraton için erken denilecek bir yaşta sporu bırakan ve ticarete atılan Veli Ballı, o gündür bugündür mütevazı bir yaşam sürüyor. Atletizmi bıraktıktan sonra ne masterlar da ne de yaş kategorilerinde bir daha koşmayan Veli Ballı’yla bu yıl ikincisi koşulan Uluslararası Mersin Maratonu’nda karşılaştık. Yarıştan bir gece önce, aralarında eski başkanlar Mehmet Yurdadön, Mehmet Terzi ve bir başka efsane isim İsmail Akçay’ın da olduğu atletizm camiasının ileri gelenleri yemekte buluşmuşlardı. Yemeğin sürprizi ise Veli Ballı’nın 68. yaş günü için doğum günü pastasının kesilmesiydi. Ertesi gün ise Ballı, 15 kilometre yarışında müsabakaya çıkacaktı. Çıktı da... Yarışı üçüncü bitirdi. Yarış sonrasında hemen yanına gittim.

Sanki hiç koşmamış gibiydi!

Uzun yıllar ortalıkta görünmeyen Türk atletizminin efsane ismiyle ayak üstü kısa bir söyleşi yaptım. Neden bunca yıl pistlerden uzak kaldığını sordum Veli Ballı’ya. O da cevap verdi:

“Sporu bıraktıktan sonra ticarete atıldım. Ankara’da spor malzemeleri satan bir mağaza açtım. Kendimi işime ve aileme adadım. Ama geçen yıl kapatmak zorunda kaldım. Başaramadım. Ticaret bana göre değilmiş!”

15 kilometreyi koştuktan sonra 68 yaşında olmasına rağmen hiç bir yorgunluk belirtisi göstermeyen Veli Ballı’ya bu tip yarışlarde kendisini pek sık görmediğimizi belirttim, o da şunları söyledi:

“35 yıl aradan sonra ilk kez Eylül ayında İsmail Akçay Yarışları’nda koştum ve 1. oldum. Şimdi de burada ikinci kez koşuyorum. Bundan sonra da sağlığım elverdiği müddetçe bu tip yarışlara katılacağım.” Sağlık derken, ben de sağlığını sordum. O da, “Çok şükür iyiyim, sadece kasığımda bir problemim var, küçük bir operasyon geçireceğim, ondan sonra daha rahat koşarım.” diye cevap verdi.

Maraton atletizmin üniversitesidir

Kendisinden sonra bayrağı Mehmet Yurdadön, Mehmet Terzi gibi maratoncuların devraldığını, ancak günümüzde ülkemizde üst düzey maratoncu yetişmediğini hatırlattım ve sebebini sordum.

Cevabı ise tokat gibiydi:

“Çünkü çalışmıyorlar. Bugünkü sporcular tembel. Maraton çok özveri isteyen bir spordur. Ben başarılı olmak için 15 yıl boyunca bir genç kız gibi yaşadım. Her şeyden elimi ayağımı çektim. Kendimi disipline ettim. Akşam 9’da yatar, sabah 6’da kalkar, antrenmanlara başlardım. Bugünün sporcuları böyle bir yaşam tarzına sahip olmak istemiyor.”

“Neden?” diye araya girdim, devam etti: “Herhalde zor geliyordur, günlük hayatlarından, alışkanlıklarından vazgeçmek istemiyorlar. Oysa maraton atletizmin üniversitesidir. En tepe noktasıdır, pistin zirvesidir maraton. Kısa mesafelerle başlarsın, sonra orta mesafeler, derken yarı maraton ve maraton gelir.”

Atletizmi bırakan Halil Akkaş’ın maratona başlaması için bir talep olduğunu söylüyorum Ballı’ya... O da bunun doğru bir talep olduğunu belirterek şunları söylüyor:

“Halil’in yaşı da, fiziği de son derece uygun. Ayrıca benden hızlı... Bence çok başarılı olabilir,” Son olarak genç atletlere bir mesaj istiyorum kendisinden... Cevabı beklediğim türden oluyor: “Çok çalışsınlar ve her şeyden önemlisi atletizmi sevsinler. Bu iş sevgi olmadan olmaz!”

Veli Ballı kimdir?

Veli Ballı, 6 çocuklu bir ailenin ferdi olarak 1949 yılında Muş’un Varto ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğretimini Varto’da bitirdi. 1966 Varto Depremi’nden sonra devlet tarafından Aydın’a gönderildi. Lise öğrenimine burada başlayan Veli Ballı daha sonra Sivas’a gelerek Endüstri Meslek Lisesi’ne kayıt oldu ve öğrenimini burada tamamladı. Aynı dönemde Sivas Demir Spor Kulübünde atletizm hayatına başladı. Daha sonra atletizm hayatını Ankara’da sürdürdü. 1970 ’de yıldızlar kategorisi 1500m Türkiye rekorunu kırdı. Daha sonra uzun mesafe koşularına geçti. 1972’den itibaren maraton koşmaya başladı. Ününü bu dalda yaptı. 1976 ’da Lahor’da yapılan Uluslararası Maraton Yarışması ’nda 2 saat 11 dakika 30 saniyelik derecesiyle birinciliği kazandı ve bu derecesiyle dünya klasmanında altıncı sırayı aldı. 1977 ’de Balkan Maraton Şampiyonluğu’nu kazandı. 1979 ’da Uluslararası Atina Maratonu ’nda birinciliği elde etti. 1981’de sporu bırakan Ballı Türkiye’nin en iyi maraton koşucularından biri olarak tanınmıştır.

Veli Ballı’nın kariyeri

1976 Lahor’da Uluslararası Atletizm Yarışmaları’nda Maraton dalında birincilik (2.11.30)
1977 Boston Maratonu’nda ikincilik (2.15.44)
1977 yılında Ankara’da Balkan şampiyonluğu (2.22)
3 Eylül 1978 Avrupa Atletizm Şampiyonası’nda 36.
1978 Hollanda 9. Uluslararası Westland Maratonu’nda birinci (2.16)
1979 Atina Maratonu’nda da birincilik (2.25)
1981 İstanbul Avrasya Maratonu’nda ikincilik (2.36.53)
1976 Veli Ballı Atletizm dalonda Milliyet Yılın Sporcusu ödülünü almıştır.
1977 Japonya-Fukako Maratonu yedinci (2.19)
1978 Newyork Maratonu (2.19)
1979 Newyork Maratonu (2.21)

Hamit Turhan